Ons verhaal
Het Nederlandsch Bijbel Genootschap werd op 29 juni 1814 in Amsterdam opgericht, op aandringen uit Engeland. Inmiddels brengt het NBG al meer dan 200 jaar de Bijbel dichtbij, in eigen land en in het buitenland, voor jong en oud.
In verschillende Europese landen werden destijds Bijbelgenootschappen opgericht, het eerste in Engeland, in 1804: the British and Foreign Bible Societies (BFBS). Het BFBS had zich tot doel gesteld om over de hele wereld de Bijbelverspreiding te bevorderen. Maar pas na de val van Napoleon kon dat ook in Nederland en Vlaanderen. Overal in het land ontstonden plaatselijke Bijbelgenootschappen, die vanaf 1815 samenwerkten in één Nederlands Bijbelgenootschap. Het bestuur van het Nederlands Bijbelgenootschap voelde zich vanaf 1815 ook verantwoordelijk voor het Bijbelwerk in wat toen de ‘Zuidelijke Nederlanden’ werd genoemd. De lokale genootschappen werden vanaf dat moment afdelingen genoemd.
Bijbelverspreiding
Het Nederlands Bijbelgenootschap kocht Bijbels in bij de grote Bijbeldrukkers die zich voor het uitgeven van de Bijbel hadden verenigd in de Bijbelcompagnie, en plaatste er drukopdrachten. Bijbels werden gratis verspreid onder de mensen die ze niet konden betalen. In 1847 besloot het Nederlands Bijbelgenootschap om ook zelf Bijbels uit te geven. Het liet drukkers inschrijven en zo kwamen er goedkopere uitgaven. De Bijbels werden niet alleen via de afdelingen verspreid, maar ook via de zogenaamde Bijbelcolportageverenigingen.
“Zij bezochten afgelegen boerderijen met een handkar waarop Bijbels waren uitgestald.”
Bijbelcolportage in Heiloo, Noord-Holland in 1896. De ‘Bijbelwagen’ Heiloo, Geheel rechts de hervormde predikant ds. F.J.J. Loeff met zijn dochtertje. Het opschrift op de wagen is ontleend aan de Bijbeltekst uit 2 Corinthiërs 5, vers 19 en 21. NBG-Archief.
Het Belgisch Bijbelgenootschap ging langs de deuren.
Bijbels voor andere landen
Al snel na de oprichting begon het NBG ook aan Bijbelverspreiding in toenmalig Nederlands-Indië. Een 18e-eeuwse Maleise vertaling werd herdrukt en de Bijbel werd vertaald in het Javaans en andere Indonesische talen. Na de Tweede Wereldoorlog ging het vertaalwerk voor het buitenland over in handen van de ‘Wereldbond van Bijbelgenootschappen’.
Naar wereldwijde samenwerking
De basis voor deze koepelorganisatie, de United Bible Societies (UBS), werd gelegd in Nederland. Het Nederlands Bijbelgenootschap nodigde toen, ter gelegenheid van zijn 125-jarig jubileum in 1939, de Bijbelgenootschappen uit voor een conferentie over wereldwijde samenwerking. Vijf dagen na het eind van de conferentie begon de Tweede Wereldoorlog. De samenwerking kon pas van de grond komen in 1946. Toen werd de UBS werd opgericht in het Engelse conferentieoord Elfinsward.
‘Er is heel veel hoop in de Bijbel.’
Bisschop Eivind Berggrav
De Noorse bisschop Eivind Berggrav (links), voorzitter van het Noors Bijbelgenootschap, spreekt met algemeen secretaris John R. Temple (midden) van het Brits Bijbelgenootschap en een andere deelnemer aan de conferentie in Elfinsward (foto UBS)
De wereld lag in puin. ‘Er is niet veel hoop in de wereld’, aldus bisschop Eivind Berggrav uit Noorwegen in Elfinsward, ‘maar er is heel veel hoop in de Bijbel.’ De UBS telt nu zo’n 160 leden en partnerorganisaties. Zij coördineert het wereldwijde Bijbelvertaal- en verspreidingswerk. Het NBG levert daaraan een substantiële bijdrage.
Samenwerking met Vlaanderen
Ook in Vlaanderen werd het Bijbelwerk in de 20e eeuw voortgezet. De organisatievorm is verschillende keren gewijzigd. Dat hing onder meer samen met de meertaligheid van België en de kerkelijke constellatie, die anders is dan in Nederland. In 2021 fuseerden het Vlaams en het Nederlands Bijbelgenootschap tot het Nederlands-Vlaams Bijbelgenootschap.
Op 25 september 2016 was er feestelijke kerkdienst om de nauwe samenwerking te vieren. Jean Bastiaens (toenmalig voorzitter Vlaamse Adviesraad) en Sybout van der Meer (toenmalig voorzitter Nederlands Bijbelgenootschap) staken een kaars aan om de samenwerking symbolisch kracht bij te zetten.
1951: de eerste Bijbelvertaling van het NBG
Al voor de Eerste Wereldoorlog gingen er stemmen op dat het tijd werd voor een nieuwe Nederlandse vertaling van de Bijbel. De veel gebruikte Statenvertaling was weliswaar regelmatig verbeterd en aangepast aan nieuwe spellingsregels, maar inmiddels drie eeuwen oud. In 1927 begon het NBG aan deze taak. Het Nieuwe Testament was klaar in 1937 en de complete Bijbel verscheen in 1951. Hij werd aangeboden aan koningin Juliana en prinses Wilhelmina en kreeg veel aandacht, zelfs op de televisie. Het werd de nieuwe standaardbijbel die in veel kerken en huizen gelezen werd.
Koning Willem-Alexander ontving het eerste exemplaar van directeur Rieuwerd Buitenwerf
Bijbelvertalingen in ‘gewoon Nederlands’
Nieuwe opvattingen over Bijbelvertalen leidden ertoe dat het NBG de Bijbel ook vertaalde ‘in omgangstaal’, alledaags Nederlands. In 1972 verscheen het Nieuwe Testament: ‘Groot nieuws voor U’. In 1983 was de Bijbel compleet, de ‘Groot Nieuws Bijbel’.
Maar het was nodig, vond men, om een derde variant te maken: een Bijbelvertaling in ’eenvoudig Nederlands’, begrijpelijk voor iedereen. Dat werd de ‘Bijbel in Gewone Taal’. Die werd in jubileumjaar 2014 – toen het NBG 200 jaar bestond – aangeboden aan koning Willem-Alexander. Het NBG-jubileum werd daarnaast gevierd met een Bijbelfestival en de tentoonstelling ‘Thuis in de Bijbel’ in Museum Catharijneconvent.
Van 2004 naar 2021: de Nieuwe Bijbelvertaling (NBV)
Ondertussen raakte de vertaling uit 1951 gedateerd. In de jaren 90 van de vorige eeuw werd daarom besloten een nieuwe vertaling te maken die als centrale vertaling voor Nederland en Vlaanderen zou kunnen dienen. Deze verscheen in 2004 onder de naam ‘Nieuwe Bijbelvertaling’ en werd aangeboden aan koningin Beatrix. De NBV trok veel belangstelling en lezers; er zijn sinds de verschijning 2 miljoen exemplaren van verkocht.
De beloofde herziening van de NBV – mede met input van de duizenden reacties van lezers, waartoe het NBG had opgeroepen – heet NBV21 en is op 13 oktober 2021 verschenen.
Online Bijbellezen
In 2014 lanceerde het NBG de digitale Bijbelwebsite debijbel.nl en in 2018 de bijbehorende app Mijn Bijbel. Sindsdien is de Bijbel online overal en altijd te lezen op een computer, smartphone of tablet. Bovendien zijn er actuele blogs en Bijbelleesplannen te vinden, plus een schat aan achtergrondinformatie bij de Bijbel.
De Bijbel is is online altijd en overal te lezen, op computer, smartphone of tablet
Geschiedenis kinder- en gezinsbijbels
Vanaf het begin zorgde het NBG ook voor de beschikbaarheid van kinderbijbels. In de jaren 60 van de vorige eeuw startte het NBG met de serie boekjes ‘Wat de Bijbel ons vertelt’. Kunstenaar Kees de Kort had in 1964 een wedstrijd van het NBG gewonnen om Bijbelillustraties te maken voor verstandelijk gehandicapten. Van zijn hand verschenen 28 deeltjes in deze reeks, die in 1992 werd gebundeld tot de ‘Kijkbijbel’. Daarvan zijn in Nederland 3 miljoen exemplaren verkocht. De Bijbelverhalen met de illustraties van De Kort werden in circa 100 talen vertaald.
Omdat de nieuwe generatie een belangrijke doelgroep van het NBG is, worden regelmatig nieuwe Bijbeluitgaven gemaakt voor gezinnen, kinderen en jongeren. In 2008 verscheen de Prentenbijbel met illustraties van Marijke ten Cate. Die werd in twaalf andere talen vertaald.
In 2014 verscheen de Samenleesbijbel voor gezinnen met kinderen van circa 7-12 jaar: de complete Bijbel in Gewone Taal, met ‘leesroutes’ door de Bijbel in oplopende moeilijkheidsgraad. Ook van deze gezinsbijbel worden over de hele wereld edities verspreid: in het Engels, Spaans, Portugees, Arabisch en Chinees.