Aldus Karin van den Broeke, die vandaag benoemd is tot voorzitter van het Nederlands Bijbelgenootschap (NBG). Ze is predikant in Kortgene, was synodepreses van de Protestantse Kerk in Nederland en beschouwt haar benoeming tot voorzitter als ‘een eer’.
Je wordt de 25e voorzitter sinds de oprichting van het NBG in 1814. In de 19e eeuw waren voorzitters vaak van adel, in de 20e eeuw waren het vaak professoren. Jij bent dominee en volgt een dominee op. Wordt deze eeuw de eeuw van dominees als voorzitter?
Misschien laat dat zien dat we steeds meer ontdekken hoe dicht de Bijbel bij gewone mensen staat – net als een dominee. Daarnaast moeten we als NBG zeker onze wetenschappelijke traditie hoog houden. Ik kom zelf uit die traditie en vind zorgvuldige exegese en bronnenonderzoek heel waardevol. Tegelijkertijd let het NBG ook op wat de verschillende doelgroepen nodig hebben. Daarom komen we met verschillende Bijbelvertalingen, een scala aan bijbeluitgaven en een diversiteit aan toelichtingen. Een bijbel voor migrantenchristenen is immers iets anders dan een kinderbijbel, een Studiebijbel is iets anders dan mooi vormgegeven edities zoals de Belle Bijbel voor tienermeiden of de Inspirebijbel (die binnenkort verschijnt, redactie). De Inspirebijbel nodigt door zijn vormgeving bijna tot aanraken uit. Ook dat is een manier om de Bijbel dichtbij te brengen. Dat hele palet hebben we als NBG in huis.
Beide flanken van het christendom – de vrijzinnige en de orthodoxe – zijn vertegenwoordigd bij het NBG. Op de rechterflank verdenkt men het NBG weleens van vrijzinnigheid, geneigd om onder het mom van Bijbelwetenschap aan ‘Schriftkritiek’ te doen, afbreuk te doen aan de Bijbel als Gods Woord. Op de linkerflank ziet men liefst dat het NBG over de Bijbel spreekt in termen van ‘inspirerende verhalen’ en moeten we niet suggereren dat al die verhalen echt gebeurd zijn. Hoe wil jij met de spanning tussen die twee flanken omgaan als voorzitter?
Ik zie de verschillen wel, maar heb geen last van die spanning. De Bijbeltekst die ons is overgeleverd, is de bindende factor tussen mensen van allerlei pluimage. Dat merk ik ook wanneer ik mensen ontmoet uit Ethiopië, Zuid-Korea of Latijns-Amerika. Hoe verschillend we ook zijn, we delen de Bijbelverhalen. Dat blijkt heel snel een gemeenschappelijke taal te geven.
En de lezer mag zelf weten hoe hij of zij die Bijbelverhalen interpreteert?
Precies – en daar zit bij mij een geloofsuitspraak achter. Ik geloof dat het de Geest is die door die tekst heen werkt.
Je staat nu als voorzitter aan het begin. Wat lijkt jou belangrijk om te doen als NBG in deze tijd?
We moeten zo vaak mogelijk in gesprek gaan met lezers én potentiële lezers van de Bijbel. Daardoor komen we er achter welke blokkades er zijn waardoor mensen de Bijbel niet ter hand nemen. Ook helpt het ons om onze uitgaven zó te maken dat heel verschillende doelgroepen dat mooie boek pakken en door de verhalen geraakt worden. Voor een deel raadplegen we deze mensen al, bijvoorbeeld in onze contacten met migrantenkerken en via ons onderzoek naar het bijbelgebruik in Nederland. Maar als het gaat om potentiële lezers is het goed om te beseffen dat de kerken niet alleen krimpen. Er worden ook veel nieuwe mensen bereikt, bijvoorbeeld via de pioniersplekken van de PKN, waarvan er intussen meer dan 100 zijn. Daar wordt bijvoorbeeld samen uit de Bijbel gelezen in een kroeg, of gewandeld in een mooi landschap met een bijbelverhaal na. Daar kan het NBG bij aanhaken en met uitgaven op inspelen. Een bijbel die in een kroeg wordt gebruikt, hoeft geen zwart leren kaft te hebben met goudsnede.
Laat me raden: we komen straks met een kroegbijbel ….?
Dat zou een mooi idee zijn misschien, hahaha….!
Het aantal bijbellezers is met de helft gedaald bleek uit ons onderzoek in september 2017. De Bijbel heeft het niet gemakkelijk. Is die trend nog te keren?
Ik zie in Nederland nieuwe vormen van kerk-zijn ontstaan, ik zie dat er in het zoeken naar zingeving nieuwsgierigheid is naar oude bronnen. Er zijn groepen mensen die niet veel met de kerk hebben, maar toch nieuwsgierig zijn. Bij die nieuwgierigheid moeten we aansluiten.
Hoe kunnen we als NBG de tieners en twintigers van nu bereiken? Dat lijkt een verloren generatie omdat we onze nieuwe initiatieven vooral richten op jonge gezinnen met kinderen.
De kracht van verhalen is onverminderd groot. De beeldende verhalen over Jozef, Ruth of Mozes moeten we blijven vertellen. Als mijn man, die godsdienstleraar is, voor de klas zo’n verhaal vertelt, hangen de leerlingen aan z’n lippen. Bovendien: door te investeren in verhalen voor kinderen van 4-12 jaar – wat we doen met Bijbel Basics, onze kindernevendienstmethode, en het bijbelblad Alef – leggen we een goede basis voor de tieners van straks.
Moeten we dan van die verhalen filmpjes maken voor YouTube voor de tieners en twintigers?
We moeten de Bijbel blijven uitgeven als verhalenboek, maar we hebben ook goede vertellers nodig. Kinderbijbels, hervertellingen door iemand als Nico ter Linden en verfilmingen brengen de Bijbelverhalen dichterbij. Dus ja, wat mij betreft komen daar ook YouTube filmpjes over.
We zijn een goed doel en koning Willem-Alexander is onze beschermheer. Wat betekent het NBG voor het Nederland van nu?
De Bijbel is een kostbaar boek van lang geleden. Zo’n boek moet steeds opnieuw uitgegeven worden, passend bij de tijd en met producten eromheen. Daar staat het NBG garant voor.
Maar, zal een ongelovige zeggen, wat moet ik met dat boek van lang geleden? Wat zeg jij dan?
Kijk er eens in! Lees het eens, hahaha.
In 1814 was volksverheffing een belangrijke functie van het bijbelwerk van het NBG. Welke functie past bij deze tijd?
Dan denk ik aan hoop. Dat hebben we hard nodig. Er is veel dat ons kan deprimeren, maar de Bijbel geeft ons een visioen van gerechtigheid en vrede en roept ons op tot een barmhartige samenleving, waarin mensen omzien naar elkaar. Daaruit kunnen we hoop putten om ons ondanks tegenvallers te blijven bewegen in de richting van het goede. Tegelijkertijd laat de Bijbel ook zien dat ons dat niet altijd lukt. Mensen schieten te kort. Met de levenslessen uit de Bijbel kan iedereen in Nederland en wereldwijd zijn winst doen.