Amina woont met haar familie in een voorstad van Amman, in een wijk vol Irakese vluchtelingen. Ze werd in 2014 geboren in Mosul toen IS de stad binnenviel. Haar familie moest net als veel anderen vluchten. Als christenen waren ze anders zeker het slachtoffer geworden van de terreurdaden van IS. Maar Amina lag nog in de couveuse. De familie had geen keus, Amina moest mee. Ze lieten alles achter, hun huis, hun bezittingen, hun baan, en vluchtten naar Jordanië. Al snel kwam aan het licht dat Amina hersenschade had opgelopen tijdens de vlucht. Ze zou nooit goed kunnen bewegen.
Hopeloosheid
Jordanië telt miljoenen vluchtelingen, uit Irak, Syrië, Jemen, de Palestijnse gebieden, Soedan en andere landen. Jordanië is niet rijk; er is geen olie zoals in sommige omringende landen. Het is er relatief rustig, hoewel het ingeklemd ligt tussen landen die oorlog en instabiliteit kennen. De vluchtelingen in Jordanië worden weliswaar opgevangen, maar de hulp is beperkt. Christelijke vluchtelingen vormen een minderheid in de grote groepen en staan vaak achteraan in de rij. Terug kunnen ze meestal niet, maar in Jordanië blijven is ook geen goede optie. Vooral niet omdat vluchtelingen geen werkvergunning kunnen krijgen. In de illegaliteit kun je wat geld verdienen, verder ben je afhankelijk van steun – en die is beperkt. Relatief veel vluchtelingen wijken uit naar Canada of Australië. Maar, zo hoorden we tijdens ons bezoek aan Jordanië, die landen doen aan ‘cherry picking’. Alleen mensen die ze goed kunnen gebruiken, zijn welkom. Het klinkt misschien cynisch, maar de handicap van Amina verkleint de kansen van haar familie om weg te komen.
Wie zoals ik in Jordanië vluchtelingen in verschillende situaties bezoekt, wordt onherroepelijk overvallen door een gevoel van hopeloosheid. De problemen zijn zo groot, de situatie in de landen van oorsprong zo instabiel, en de kansen voor de mensen zijn zo klein. Hoe kun je dan hoop houden?
Geloven met hart en handen
We bezochten ook de school van Amina. Vader Khalil, een Rooms-Katholieke priester, heeft die school opengesteld voor vluchtelingen. Hij noemt ze ‘de heiligen van vandaag’ – gevlucht vanwege hun geloof. Vader Khalil vertelt aanstekelijk, zo bleek – voor mij als bezoeker van zijn school, maar ook voor de kinderen. Kinderen die huis en haard hadden moeten verlaten vanwege terreurdreiging, spraken vol overtuiging over de ander liefhebben en vergeven. Over God die in alle situaties voor je zorgt. Als lid van onze Nederlandse delegatie hoopte ik mensen in een moeilijke situatie een hart onder de riem te steken, maar eerlijk gezegd werkte het andersom. Zij lieten mij zien welke kracht het geloof heeft.
De mensen van deze school en de bijbehorende kerk geloven met hart en handen. Natuurlijk lezen en bespreken ze de Bijbel en delen ze Bijbels uit aan kinderen en ouders. Maar ze bieden ook praktische hulp. Gratis medische zorg een paar keer per week, af en toe nieuwe kleding voor de kinderen – gemaakt door vluchtelingen die zo ook weer iets kunnen verdienen –, schoolspullen, of een voedselpakket voor de families.
NBG-steun
Het Bijbelgenootschap in Jordanië helpt niet alleen de school van vader Khalil, maar ook veel andere vluchtelingen. De Jordaanse kerk is klein en kwetsbaar, dus het Bijbelgenootschap is grotendeels afhankelijk van steun uit westerse landen zoals Nederland. Het NBG houdt daarom deze maand een Kerstactie voor dit werk onder vluchtelingen.
Dat was de reden dat ik moest poseren met Amina. Ze begon hardop het Kerstverhaal voor te lezen. Na een halve minuut was het filmpje wel geschoten. Maar ze stopte niet met lezen, ze ging gewoon door. Ze las over Jozef en Maria voor wie geen plaats was in Betlehem, en over het kind dat uiteindelijk in een voerbak terechtkwam. En tóch was het juist dat kind, te midden van armoede en ruige herders, in wie God naar de wereld kwam. God openbaart zich daar waar Hij het meest nodig is. Met Kerst denk ik aan Amina en haar gezin. Ik hoop en bid dat ze het licht van Gods liefde blijven ervaren.
Rieuwerd Buitenwerf is directeur van het Nederlands-Vlaams Bijbelgenootschap. Recent bezocht hij Jordanië. Het NBG werkt nauw samen met het Jordaans Bijbelgenootschap.