Ds. Johan Vos is geestelijk verzorger bij beide instellingen en eind vorig jaar vroeg hij bij het NBG de benodigde aantallen gratis Kerstboekjes aan om uit te kunnen delen aan bewoners en bezoekers. De actie was in korte tijd opgezet omdat er door de coronapandemie geen kerstdiensten in het land gehouden konden worden. Binnen twee dagen waren alle in korte tijd gedrukte 50 duizend exemplaren van het boekje ‘Kerst: kracht en kwetsbaarheid’ aangevraagd en niet lang daarna verzonden. Een spontane actie die onder tijdsdruk moest worden uitgevoerd, maar die op tal van plaatsen licht en hoop heeft gebracht!
Geen kerstdienst, wel een bemoedigend boekje
Horizon is van ouds een christelijk huis. Johan Vos: ‘Er zijn veel bewoners en medewerkers met een christelijke achtergrond. Voor coronatijd hadden we avondwijding op donderdag. Een soort kerkdiensten. Daar waren gewoonlijk zo’n 60 bewoners bij aanwezig. Nu hebben we opnieuw kerkdiensten met tweemaal 30 personen.’
“Je wilt zoveel mogelijk mensen toch iets meegeven, zeker nu de kerstdiensten niet konden doorgaan en mensen vooral thuis moesten blijven,” vertelt Johan Vos. “Voor ouderen die in woonzorgcentra wonen was dat uiteraard moeilijk en eenzaam. Ook zelf ontkwam ik niet aan het virus – eind 2021 moest ik me ook ziekmelden. Maar de actie met de boekjes is gelukkig wel doorgegaan!”
“Alle bewoners op deze verpleegafdelingen hebben persoonlijk een boekje gekregen. De exemplaren zijn in dit huis en in ons verzorgingshuis te Nieuw-Vennep verspreid, ook via de balie bij de entree. Bij het boekje zat een briefje uit naam van onze identiteitscommissie met ‘een hart onder de riem’. Als Kerstgroet hebben we erbij gezet: ‘Wees niet bang, ik kom u goed nieuws brengen’. Wij hadden hier in huis helaas geen vieringen. Normaal hebben we een uitgebreide kerstsamenzang, een dienst met vertelling en kerstdiner. We hadden dan nog veel meer kunnen doen met zo’n boekje, maar het heeft in deze omstandigheden toch veel mensen bemoedigd. Ook prettig dat er wat kanttekeningen en uitleg bij zaten!”
Met een briefje en een mooie kerstkaart
“We hebben een bewoonster in ons midden die het hele jaar door kerstkaarten maakt. Ze had me een paar weken voor Kerst opgebeld met de vraag: ‘Ik heb zo’n 80 kerstkaarten, kunt u daar iets mee?’ We hebben de bewoners van deze afdelingen een kerstkaart met het boekje kunnen overhandigen.”
“Ik vind het een goedgekozen titel,” zegt Johan Vos. “Het Kerstfeest gaat inderdaad over kracht en kwetsbaarheid. De bewoners van verpleeghuisbewoners zijn bijzonder kwetsbaar. Dat wordt letterlijk aan den lijve ervaren. Ze kunnen steeds minder, moeten steeds meer opgeven. Ik maak ze langere tijd mee en dan zie je ze eerst een tijd in een rollator rondgaan en later in een rolstoel zitten. Je ziet dus heel duidelijk hun kwetsbaarheid – zeker ook op de afdeling met dementie. Juist vertrouwde teksten en liederen zijn heel helpend in situaties waarin kwetsbaarheid zich aanbiedt. Vanuit bekende Bijbelteksten kun je kracht, bemoediging en troost ontvangen. Dat is mooi.’
Vreugde en plezier
Johan Vos: ‘Uiteindelijk is dit voor de meeste mensen het laatste adres. Maar dat betekent niet dat het leven voor hen hier alleen maar slecht, kleurloos, verdrietig of eenzaam is. Je merkt juist in die kwetsbaarheid dat mensen vreugde en plezier blijven ervaren. De vreugde van gezamenlijk gebed, het lezen van teksten, het vieren – zeker rond Kerst… Voor heel veel bewoners is dat een enorme kracht.’
‘Het leven in een verpleeghuis biedt zeker een bepaalde echtheid, puurheid. Ik heb natuurlijk mijn theologische kennis, ik kan spreken over troost en bemoediging. Maar ik leer van deze mensen! Het is bijzonder om zelf zo bemoedigd te worden. Ik ontmoet bewoners die kwetsbaar zijn, die veel mooie levensmomenten hebben gekend, maar daarnaast ook veel gebrokenheid en verdriet met zich meedragen. Ze hebben vaak afscheid van dierbaren moeten nemen. Ook ervaren ze een strijd omdat ze zo afhankelijk zijn van zorg en iedere keer maar weer op de bel moeten drukken. Maar toch is er een bepaalde kracht, is er vertrouwen in God. Ik krijg ontzettend veel terug aan levensverhalen, er zijn veel mooie, kleurrijke mensen!’
Betrokkenheid en zorgzaamheid
‘Ik geef het je maar te doen,’ besluit Johan Vos. ‘Je komt hier wonen en je weet niet wie je buren zijn, je weet niet met wie je in dezelfde huiskamer terechtkomt… Je weet wel dat je hier blijft wonen en dat het op den duur ‘allemaal minder’ zal worden. Toch zie je dat mensen hun eigen plaats innemen, samen genieten. Er ontstaat toch zoiets als een huisgezin – al zijn er vanzelfsprekend ook de normale irritaties en vertonen mensen af en toe ‘bijzonder gedrag’. Maar je ziet zeker die andere kant: betrokkenheid en zorgzaamheid voor elkaar. Bewoners die elkaar helpen bij het opzoeken van de juiste bladzijde, het juiste lied, bijvoorbeeld.’
Johan Vos praat met zichtbare passie en plezier over zijn werk. “Ik spreek mensen met zoveel verschillende achtergronden en vanuit heel diverse tradities. Dat is het bijzondere van mijn werk. Het geloof werkt zeker verbindend. Ik zeg altijd tegen mensen: ‘Of u nu wel of niet gelooft, praten kunnen we altijd! Ook over het leven, over zingeving, over wat het leven in deze omstandigheden nog steeds de moeite waard maakt.’”