Ter gelegenheid van zijn pensionering organiseerde het NBG gisteren het symposium: ‘Vertalen is verrassen’. Van Dorp kreeg er een boek aangeboden met 38 essays van vakgenoten: Vertalen is verrassen. Nieuwe vensters op Bijbelse teksten. Het boek is verkrijgbaar in de webshop van het NBG.
Inzichten in het Oude Testament
Voorafgaand aan de overhandiging van het boek belichtten vier vakgenoten, afgewisseld door pianomuziek, Van Dorps werkterrein: het vertalen van het Oude Testament. Klaas Smelik liet aan de hand van 1 Koningen 21 (de wijngaard van Nabot), en 2 Samuel 12 (Natan die koning David terechtwijst) zien hoe deze verhalen ‘het pantser van het eigen gelijk doorbreken’. Daarom moeten we, aldus Smelik, het ten onrechte soms verguisde Oude Testament blíjven lezen. Ciska Stark sprak over het belang van toegankelijke vertalingen. Aan de hand van een ervaring met tieners die zelf een preekje mochten maken liet ze zien hoe kan een Bijbelverhaal wel of niet de ziel weet te raken. Mirjam van der Vorm belichtte nieuwe inzichten die via Van Dorp terecht kwamen in de Bijbel: bier (in plaats van sterke drank), Numeri 22:22 (‘de weg is afgesloten’, bij Bileam), monster en draak (in plaats van nijlpaard en krokodil, in Job). Matthijs de Jong liet zien dat de NBV21-vertaling van Job 42:6b (Job vindt troost in plaats van ‘doet boete’) het sluitstuk is van een ommekeer in het imago van Job. ‘Job laat zien dat er situaties zijn die moreel protest tegen de hemel rechtvaardigen’, aldus De Jong.
Vertaalwerk
Oudtestamenticus dr. Jaap van Dorp werkte van 1991-2021 bij het NBG. Hij was betrokken bij vier grote vertalingen: de Groot Nieuws Bijbel (herziening 1996), de Nieuwe Bijbelvertaling (NBV, 2004), de Bijbel in Gewone Taal (BGT, 2014) en de NBV21. Ook werkte hij mee aan uiteenlopende edities van de Bijbel, waaronder verschillende studiebijbels. Van Dorp is een kenner van de Statenvertaling en van de totstandkoming van de NBG-vertaling 1951. Voor Bijbelvertaalblad Met Andere Woorden schreef hij tientallen artikelen, recent onder meer over de vertaling van Exodus 20:5 (God laat het nageslacht niet boeten, maar roept het ter verantwoording) en Prediker 7:26-29 (Prediker neemt afstand van vooroordelen over vrouwen).
Eigen kenmerken
Elk vertaalproject waar Van Dorp aan werkte had zijn eigen kenmerken. Van Dorp: ‘Bij de Bijbel in Gewone Taal, bijvoorbeeld, mochten we slechts een beperkt deel van de Nederlandse woordenschat gebruiken. De Nieuwe Bijbelvertaling moest een breed gedragen vertaling zijn voor kerk en samenleving. En bij de NBV21, de herziene NBV, speelde het bijzonder grote aantal opmerkingen van buitenaf een rol: vermoedelijk een unicum in de Bijbelvertaalwereld.’
Foto: © Paul Abspoel (NBG)