De vernieuwde NBV, de NBV21, verschijnt naar verwachting in oktober. In de eindredactiefase zijn alle teksten doorgelopen en alle wijzigingen gecontroleerd. Dat ging vooral om kleine kwesties, zoals: kloppen de leestekens en de voetnoten? Soms – zoals in Jesaja 29:10 – lag er nog een kwestie die besproken moest worden.
Bedekte hoofden?
Matthijs legt uit: ‘Bij de behandeling van dit vers waren we tot zover gekomen:
| NBV | Revisie NBV |
| Want een geest van diepe slaap heeft de HEER over jullie uitgestort: hij heeft jullie ogen, de profeten, gesloten en jullie verstand, de zieners, verduisterd. | Want een geest van diepe slaap heeft de HEER over jullie uitgestort: Hij heeft jullie ogen – de profeten – gesloten en jullie hoofden – de zieners – bedekt. |
We hadden al besloten om gedachtestreepjes te gebruiken. Met “de ogen van het volk” worden de profeten bedoeld, met “de hoofden” de zieners, dat is met gedachtestreepjes duidelijker dan met de komma’s.
Ook hadden we al besloten om de vierde regel te wijzigen. De NBV spreekt van “jullie verstand”, terwijl de brontekst hier zegt “jullie hoofden”. De NBV-vertaalkeuze paste bij het beeld dat het volk in slaap is gesust en niet meer helder kan denken. Maar daarmee ging wel iets uit de beeldspraak verloren: dat God het volk in slaap brengt en een deken over hun hoofden legt. Dus daarom staat er in de NBV21 “hoofden” in plaats van “verstand”.
Maar we waren nog niet tevreden over het woord “bedekt”. Dat werkt net niet prettig. Bij het “bedekken” van een hoofd denk je het eerst aan een hoed of pet, niet aan een deken die over iemands hoofd wordt getrokken.
Wat moest dat dan wél worden? Allerlei opties kwamen langs: omsluierd, omhuld, toegedekt, en meer. De eenvoudigste oplossing bleek de beste. Het beeld van het in slaap brengen komt het beste naar voren als hier “toegedekt” komt te staan.’ Aldus Matthijs de Jong. Daarom zal Jesaja 29:10 in de NBV21 als volgt luiden:
Want een geest van diepe slaap
heeft de HEER over jullie uitgestort:
Hij heeft jullie ogen – de profeten – gesloten
en jullie hoofden – de zieners – toegedekt.
Grote verhaal
‘Dit zijn details’, vervolgt Matthijs, ‘maar ze dragen bij aan het grote verhaal. Hier gaat het om het thema van omkering, dat in het boek Jesaja heel belangrijk is. Wat bij mensen doorgaat voor wijsheid, is door God in dwaasheid veranderd. Het volk is ziende blind. Alleen wie Gods boodschap leert verstaan kan tot inzicht komen. Dat is, ruim vijfentwintig eeuwen na Jesaja, niet anders. Het is wat ons als vertaalteam ten diepste dreef bij het werk. We wilden dienstbaar zijn aan de nauwkeurigheid én de zeggingskracht van de vertaling. In de hoop dat ze ogen en harten mag openen.’
Op weg naar de NBV21
Bij de verschijning van de NBV in 2004 bestond al het plan om de vertaling na verloop van tijd te herzien. Alle reacties op de vertaling zouden dan meegenomen kunnen worden. De vele brieven, mails en publicaties over de NBV leverden ruim 3500 vertaalsuggesties op. Een vertaalteam van negen personen – brontaalkenners en neerlandici – werkte van 2017 tot 2020 de hele NBV door. Ieder vers werd aan de brontekst getoetst. Op veel plaatsen werd de nauwkeurigheid van de vertaling vergroot. De NBV is wetenschappelijk up-to-date gebracht en alle binnengekomen vertaalsuggesties werden beoordeeld. In totaal zijn er ruim 12.000 wijzigingen in de vertaling aangebracht (eerbiedshoofdletters niet meegerekend). Ongeveer 20% daarvan is aangedragen door een reactie van buiten.