Een interview met Alexander Schweitzer
Allereerst een persoonlijke vraag: ben je misschien familie van de beroemde Albert?
Ja, er is inderdaad een verre verwantschap met Albert Schweitzer. Maar ik voel me veel dichter met hem verbonden op het gebied van gemeenschappelijke interesses en activiteiten – niet dat ik mezelf ook maar in het minst vergelijk met Albert Schweitzer! Wel heb ik net als hij veel tijd aan kerkorgels en Bach besteed, filosofie en theologie gestudeerd, en belangstelling voor de ‘Leben-Jesu-Forschung’ en de ‘eerbied voor het leven’-gedachte. Mijn theologiestudie, mijn pastorale ervaring en bovenal mijn interesse in en betrokkenheid bij de oecumene hebben mij ertoe geleid om als werkveld de Bijbel te kiezen. Voordat ik bij de UBS ging werken in 2011, was ik Secretaris-generaal van de Catholic Biblical Federation, die de missie heeft om gelovigen toegang te geven tot een Bijbel in hun hartstaal en zich te verbinden met de Bijbelse boodschap. Dat lijkt dus erg op de missie van de UBS.
Wat is de Bible Translation Roadmap? En wat is de motivatie erachter?
De Bible Translation Roadmap (BTR) is een ambitieuze 20-jarenstrategie die in 2018 uitgezet is en als doel heeft om tot en met 2038 1.200 Bijbelvertalingen af te ronden en zo meer dan 600 miljoen mensen met Gods Woord te bereiken. Dit wordt gedaan door eerste vertalingen van de Bijbel, het Nieuwe Testament en delen van de Bijbel, of door herziene vertalingen. In 2017 vroegen de Bijbelgenootschappen zich af hoe ze meer nadruk konden leggen op de kerntaak ‘bijbelvertalen’. Ze bespraken verschillende scenario’s en werden het eens over de aanpak die nu de Bible Translation Roadmap heet.
Wat is het verschil tussen het ‘normale’ Bijbelvertaalwerk – dat al twee eeuwen door UBS en haar partners gedaan wordt – en de BTR?
Als het gaat om Bijbelvertalen en de principes daarvoor is er geen verschil. Het belangrijkste criterium om te beslissen welk soort vertaling te maken blijft de lokale behoefte zoals die door de lokale christelijke gemeenschappen wordt geuit, en niet de belangen van de financiers. Normaal gesproken – uitzonderingen daargelaten – richten we ons op het vertalen van de volledige Bijbel en werkt de UBS interconfessioneel. Wereldwijd heeft de UBS meer dan 70% van alle complete Bijbelvertalingen geleverd. Maar Bijbelvertaling is geen doel op zich en de UBS wil geen boeken produceren die vervolgens op de plank blijven staan; daarom voert ze ook andere activiteiten uit die bedoeld zijn om de betrokkenheid bij de Bijbel te stimuleren. Toch moet Bijbelvertaling de kerntaak van de UBS blijven. Dat vereist speciale inspanning, focus en consistente financiering. Hier ligt de specifieke bijdrage van de BTR. Ook herinnert de BTR de Bijbelgenootschappen eraan dat het maken van eerste vertalingen een van de topprioriteiten is in onze geglobaliseerde wereld, die gekenmerkt wordt door migratie een veeltaligheid.
In maart 2023 is het eerste kwart van de 20 jaar afgerond. Hoe gaat het met de voortgang van de BTR? Zullen er dan 300 Bijbelvertalingen afgerond zijn – wat een redelijk aantal lijkt in verhouding tot de 1.200 vertalingen die er in 2038 zouden moeten zijn?
Nee. Maar dat was ook niet het plan. In de BTR is er veel aanvullende training op verschillende niveaus ingecalculeerd, zodat het aantal afgeronde Bijbelvertalingen niet lineair stijgt. Dat aantal zou beter weergegeven kunnen worden met een parabool. Bovendien is het vertaalwerk vertraagd omdat er minder financiering beschikbaar was dan oorspronkelijk voorzien, en vanwege Covid. Ik verwacht dat we eind 2023 kunnen melden dat er 200 Bijbelvertalingen zijn afgerond en 300 Bijbelvertalingen in voorbereiding zijn.
Voor welke resultaten van de BTR ben je bijzonder dankbaar?
We hebben een regionale infrastructuur opgebouwd in Azië, Afrika en Latijns Amerika om de BTR te ondersteunen. Ook zijn belangengroepen en werkgroepen opgezet van regionale Bijbelgenootschappen die zich bezighouden met prioritering van projecten, de uitwisseling van (personele) middelen, partnerschappen, enzovoorts. Dit is een grote stap voorwaarts. En de BTR zet ons aan tot grote zorgvuldigheid in de relatie tussen financiers en uitvoerders. Zonder de BTR hadden we dit niveau niet kunnen bereiken.
Er is wereldwijd veel onrust: covid, oorlog in Europa, prijsstijgingen, inflatie en een klimaatcrisis die zich steeds sterker aftekent … Hoe belemmert dit de BTR?
Zoals gezegd, heeft een aantal van deze factoren de financiering van de ambitieuze strategie vertraagd. Tegelijkertijd tonen deze situaties het belang van de missie om het christelijke wereldbeeld en Bijbelse waarden toegankelijk te maken – wat de BRT ondersteunt.
Wat houdt je gemotiveerd om te werken aan de BTR?
Allereerst de focus op Bijbelvertaalwerk, een kerntaak van de UBS. Maar er is meer: om harten te bereiken is het belangrijk dat Gods Woord beschikbaar komt in een vorm die de kloof overbrugt – sociaal, cultureel en taalkundig – tussen de originele setting van de Bijbelse teksten en de hedendaagse samenlevingen en talen. Eerste vertalingen doen dit: niets spreekt meer tot het hart dan de ‘taal va het hart’. Herzieningen van bestaande vertalingen doen het ook. Bijbelvertaling is dus essentieel voor elke betrokkenheid bij de Bijbel. Dat ik kan bijdragen aan deze taak houdt me gemotiveerd!
Hoe inspireert of helpt de Bijbel je om je leven te leiden – als een ‘moderne mens in een moderne wereld’, in een samenleving waarin de Bijbel bekritiseerd wordt en door velen als passé wordt gezien?
De Bijbel geeft perspectieven op basale vragen, zoals die bijvoorbeeld door Immanuel Kant werden geformuleerd: ‘Wie ben ik? Wat kan ik weten? Wat moet ik doen? Wat mag ik hopen?’ En op vragen als: ‘Hoe kunnen we omgaan met falen en schuld? Hoe zit het met goed en kwaad in de wereld? En met rechtvaardigheid? Waar of wie is God in de donkerste momenten? Wat is mijn waarde? Wat is het waard om voor te leven? Wat is mijn fundament?’ Als we de Bijbel als ‘Heilige Schrift’ lezen, zoeken we naar antwoorden op zulke vragen. Dat zijn absoluut ‘moderne’ vragen voor ‘moderne mensen’. Het Oude Testament herinnert ons aan de reis van het volk Israël met hun God, waarbij ze steeds meer ontdekken wie deze God is – wat een bemoediging voor ons individueel is om ons eigen leven als reis te zien. En in het Nieuwe Testament vind je ‘reisaanwijzingen’, met als belangrijkste: God liefhebben en de naaste – onlosmakelijk met elkaar verbonden. Op deze manier benader en ervaar ik de Bijbel.
Heb je een favoriete Bijbeltekst of Bijbelverhaal?
Veel van de essentiële Nieuwtestamentische teksten met ‘reisaanwijzingen’, zeg maar ons christelijke kompas, zijn van bijzonder belang voor me. Met het gevaar dat ik vele andere Bijbelteksten onrecht doe, kan ik zeggen dat ik zeer gehecht ben aan de Psalmen met hun rijke repertoire over alle situaties in het leven. Een psalm die me bijzonder dierbaar is, is Psalm 139, die me eraan herinnert dat Hij er is, waar we ook zijn, waar we ook naartoe gaan.
Interview en tekst: Peter Siebe, Nederlands-Vlaams Bijbelgenootschap
*Geactualiseerd interview dat eerder verscheen in november 2022.
UBS World Assembly 2023
Het Nederlands-Vlaams Bijbelgenootschap is een van de oprichters van de UBS en nog altijd actief lid van dit samenwerkingsverband. Zo mag het NBG in 2023 de World Assembly organiseren, een vijfdaagse conferentie van alle directeuren en voorzitters van de Bijbelgenootschappen die in het teken staat van de strategische koers van de UBS. Deze conferentie vindt eens in de vijf tot acht jaar plaats.
Nieuwe UBS-directeur
De UBS krijgt per 1 november een nieuwe directeur: Dirk Gevers. Hij is afkomstig uit de Presbyteriaanse Kerk en was de afgelopen jaren directeur van het Zuid-Afrikaans Bijbelgenootschap.